19. Yüzyılda Kayseri (9-D-2 )
Yayındığımız bu kitaptaki bilgiler, 19.yy. son çeyreği olan H-1288, M-1872 senesinde yapılan ve tamamı Kayseri merkezini kapsayan vergi kayıt defterlerinden derlenmiştir. Daha önceki dönemlere ait birkaç tahrirlerin 1500-1520 yıllarına ait olanı Mehmet Inbaşı tarafından “16.yy. Kayseri”, 1834 senesi Temettuat kayıtları da İsmet Demir tarafından “Kayseri Temettuat Defteri” adı ile 3 cilt olarak, ayrıca 1831-1860 yılları arasındaki nüfus yoklamalarının yapıldığı kayıtlarda Prof. Dr. Mustafa Keskin tarafından “Kayseri Nüfus Müfredatı Defteri” olarak yayınlanmıştır.

Bu belgelerden başka bir de 1831 senesinde yapılan nüfus sayımı ile ilgili defterler vardır. Bu deftere nüfus kaydı yapılırken, sırasıyla insanların aile ünvanları, meslekleri, adları, eşkalleri, yaşları, erkek çocuklarının adları ve yaşları sayım esnasında bulundukları yer, okur yazar durumları, bu tarihte dogan ve ölenler gibi birçok hususu ihtiva edecek şekilde kayıt edilmişlerdir. Bu belgelerden yararlanarak şehrin sosyal yapısı daha teferfuatlı birşekilde aydınlatmak mümkün olacaktı. 1980 senesine kadar bu bahsettiğimiz bu bahsettiğimiz nüfus kayıtları muhafaza edilirken, sonra ne düşünüldüyse bunlar kağıt fabrikasına gönderilmiştir. Kayseri’in köyleri ile ilgili olanlar daha sonra elimize geçti ve 1993’de “Kayseri’de İlk Nüfus Sayımı 1831” adı ile yayınlandı. Kayseri merkezi ile ilgili olan nüfus kayıtlarına ulaşmak için, çok çabaladık. Başbakanlık Arşivleri’ni taradık ama bulamadık. Bu eser kaybolan boşluğu dolduracaktır. Ayrıca bu yayınladığımız eser bir resmi arşiv belgesidir. Bu belgede 1872 senesinde Kayseri’de bulunan evler, han, hamam, cami, mescid, kümbet, medrese, zaviye ve ticaret yerleri tek tek sokak sokak yer almakta olup bu yönüyle şehir merkezinin sosyal, külterel ve ekonomik bir envanteridir. Kayseri ile ilgili geriye dönük araştırmalar yapacaklar için ve aile tarihini yazacaklar için bir kaynaktır.