Bozoğlan (Yusuf Beg – Ahmed Beg) Destanı
Bozoğlan (Yusuf Beg – Ahmed Beg) Destanı

J. Eckmann’ın tasnifine göre Çağatay Türkçesi Klasik Öncesi Devir (15.yy.), Klasik Devir (15-17.yy.) ve Klasik Sonrası Devir (17-20.yy.) olmak üzere üç devrede ele alınmaktadır. Çağatay Türkçesinin ilk iki devresi üzerinde ayrıntılı dil çalışmaları yapılmış, ancak son dönem eserleri üzerinde fazla durulmamıştır.

Bozoğlan (Yusuf Beg ve Ahmed Beg) Destanı’nın incelediğimiz nüshası, Çağatay Türkçesinin Klasik Sonrası Devrine (17-20.yy.) aittir. Çağatay Türkçesinin Özbek Türkçesine geçiş dönemi ses ve şekil özelliklerinin hakim olduğu nüsha, müşterek Orta Asya Türkçesi de denilen Doğu Türkçesinin bir örneği olması sebebiyle yer yer Kıpçak ve nadiren de Oğuz lehçesi özelliklerini içermektedir.
Elinizdeki çalışma, eserin Yapı Kredi Kütüphanesi nu.31’de kayıtlı olan nüshasının incelenmesi esasına dayanmaktadır. Tahminen 18. yüzyılda yazıya geçirilmiş olan Bozoğlan (Yusuf Beg ve Ahmed Beg) Destanı’nın bu nüshasından başka Türkiye’de Milli Kütüphane nu.467’de kayıtlı bir nüshası daha bulunmaktadır. Hikayelerin kuruluşları bakımından farklılıklar taşıması sebebiyle nüshalar üzerinde edisyon kritik yapmak mümkün olmamıştır.
Çalışma temel olarak giriş, inceleme, metin, dizin ve sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. giriş bölümünde, Türk Dünyasında Bozoğlan Destanları hakkında genel bir bilgi verilmiş, ardından eserin muhtevası, nüsha tavsifi, şekil özellikleri, dili ve konusundan bahsedilmiştir. İnceleme bölümünde ise metnin imla, ses, şekil, kelime grupları ve cümle özellikleri ayrıntılarıyla incelenmiştir. Dizin bölümünde metindeki bütün kelimeler çekimli şekilleriyle gösterilmiş, metinde kullanılan anlamlarının verilmesine dikkat edilmiştir.