Özel Amaçlı Metropoliten Kuruluşlar
Özel Amaçlı Metropoliten Kuruluşlar, hızla büyüyen kentlerde bölünemeyecek makro nitelikte olan mahalli müşterek hizmetleri sunmak üzere oluşturulan yönetim yapıları olarak yerel yönetim birimleri arasında yerlerini almıştır. Türkiye özelinde tarihi oldukça eskiye uzanan bu kuruluşlar günümüzde büyükşehirlerde kurulan su ve kanalizasyon idareleri ile İstanbul, Ankara ve İzmir’de ulaşım alanında faaliyet gösteren genel müdürlükler şeklinde varlıklarını sürdürmektedir. Türkiye’de söz konusu yönetim modelleri suigeneris bir nitelik taşımakta olup, yargı kararlarına göre müstakil/bağımsız genel müdürlük hüviyetindedirler. Ancak mevzuatta tek bir adla anılmayan bu kuruluşlar“bağlı idareler”, “bağlı kuruluşlar”, “büyükşehir bağlı kuruluşu” “mahalli idarelere bağlı genel müdürlükler”, “büyükşehir belediyelerine bağlı genel müdürlük” gibi çeşitli şekillerde adlandırılmaktadır. Zaman içinde bu kuruluşların tabi oldukları özel mevzuatlarında değişikliğe gidilmemiş olsa da genel mevzuat kapsamında gerçekleştirilen reformlardan etkilenen söz konusu yapıların yaşanan paradigma değişimlerinden de oldukça etkilendikleri görülmektedir. Türkiye’nin İdari Teşkilatı içerisindeki konumları yeterince irdelenmemiş olan İSKİ Modeli ile İETT-EGO-ESHOT Genel Müdürlüklerinin bu çalışma kapsamında derinlemesine bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma genel olarak; kent, kentleşme ve bu dönüşümün beraberinde getirdiği metropoliten kent yönetimleri ile özel amaçlı metropoliten kuruluşların ortaya çıkışınave dünyadaki örneklerine değindikten sonra Türkiye’deki özel amaçlı metropoliten kuruluşların teşkilat yapısına, görev, yetki ve sorumluluklarına, mali yapıları ile personel rejimlerine dair değerlendirmelere yer vermektedir. Ayrıca anılan idarelerin denetimine ve büyükşehir belediyeleri ile olan münasebetlerine, bu kuruluşların idari teşkilat içerisindeki konumuna da değinmektedir. Yerelleşme eğilimleri ile beraber metropoliten yönetim modellerinin artan önemine de yer veren bu çalışmaanılan kuruluşların geleceğine dair çeşitli saptamalarda ve önerilerde de bulunmaktadır.