Tarikatlar ve Silsileleri – Melamilik
Sâdık Vicdânî, tarîkatlar ve silsilelerini kavramsal ve tarihsel olarak ele aldığı bu ansiklopedik eserini Melâmîlik, Kādiriyye Silsilenâmesi, Halvetiyye Silsilenâmesi, Sûfî ve Tasavvuf Kelimelerinin Asıl ve Menşe’leri Hakkında Tedkîkāt ve Muhâkemât başlıklarını taşıyan dört ciltlik bir seri halinde hazırlamıştır. Serinin ilk kitabı olan bu elinizdeki eserin giriş bölümünde Vicdânî; tasavvufun kaynağının, şarkiyatçıların iddia ettiği gibi Hıristiyanlık, İran, Hint ve Yunan öğretileri değil, Kur’an ve Sünnet olduğunu vurgular. Bu bakımdan, serinin temel gayesi; tasavvufî düşünce ve yaşayışın, İslâm coğrafyasının kendine özgü düşünme ve yaşama biçimlerinden beslenerek, şerîat-tarîkat bütünlüğünü kaybetmeden yüzyıllar içinde kademeli olarak gelişip genişlediğini ortaya koymak ve bu gelişimi detaylarıyla kaydetmektir.
Şerîat ve tarîkat kavramlarını açıkladığı ve Melâmîliğin Kalenderî tavırdan farkını ortaya koyduğu ilk kısımda Vicdânî, Melâmîliğin aslında müstakil bir tarîkat olmadığını ve fakat “turuk-ı aliyyede, gayeye riyâsızca vüsûl için seçilmiş ve tercih edilmiş, yüce bir meslek ve meşreb” olduğunu ifade eder. Bayrâmî Melâmîleri ile Muhammed Nûrü’l-Arabî’ye nisbet edilen son dönem Melâmîliğini ele aldığı ikinci ve üçüncü kısımlarda ise tarihsel gelişimi içinde Melâmî anlayışın temel kavramlarının ve önde gelen Melâmîlerin izini sürer.