Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev
Aydınlanma Çağı’na en büyük katkıyı sağlayan isimlerden Cenevreli yazar Jean-Jaques Rousseau, kendisini bir filozofa dönüştüren ilk eseri Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev’de, bu olguların insan ahlakının yozlaşmasına etkilerini tartışıyor. Kendisinin karşı olduğu Epikürcülük ve materyalizm gibi öğretileri destekleyen yazar arkadaşı ve bilime katkı sağlayan en büyük Fransız eserlerinden Encyclopédie’nin editörü Denis Diderot’yu, hapsedildiği Vincennes’de ziyaret ettiği sırada okuduğu gazetedeki ahlakla ilgili makale, bu söylevin temel esin kaynağını oluşturuyor. Aslında insanların özünde iyi olduğu ama kurumlar nedeniyle kötüleştikleri düşüncesinden yola çıkarak tamamladığı söylevinde, daha sonraki entelektüel yaşamını da büyük ölçüde etkileyecek insan ile doğa çatışması, medeniyetin insan ırkı üzerindeki harap edici etkisi gibi konulara değiniyor.
Dijon Akademisin sorduğu, “Bilimlerin ve sanatın gelişmesi, ahlakın düzelmesine katkıda bulundu mu?” sorusuna, “Kesinlikle hayır.” yanıtı vererek ortaya koyduğu bu eserle Rousseau, her ne kadar pek çok alanda çalışan aydın ve eleştirmenlerin tepkisini çektiyse de birinciliği kazanmıştır.