Muhammed Memed Memiş
Bilinguist bir yazar olan Çingiz Guseynov, edebiyat dünyasına girdiği ilk yıllar dışında tüm eserlerini Rusça yazmıştır. Yenilikçi bir yazardır. Her eseri farklı bir stil, farklı bir tema, faklı bir kurgu ve kompozisyonla yazılmıştır; yazdığı her romanla edebiyat dünyasında tartışma konusu olmayı başarmıştır. Muhammed, Memed, Memiş, Aile Sırları (Moskova; 1986, 1991) ve İktidar Oyunu (Moskova; 1996) adlı eserlerden oluşan üçlemenin ilkidir ve yazara ün getiren bir romandır. Yazar, Muhammed, Memed, Memiş’te okurlarını zamansal olarak 1960’lı yıllara, mekan olarak da Sovyetler Birliği’ne götürerek onlara Memiş’in öyküsünü ve bu öykünün fonunda nesiller arasındaki çatışmayı, güç sahibi bir ailenin üzerinden yetkilerini kötüye kullanan insanları, kadın ve erkek arasındaki çelişki dolu girift ilişkiyi, erkeğin kıskançlık duygusunu, kadının kurnazlığını, genç neslin ilgi odaklarını, ana-oğul/baba-oğul ve genel olarak akrabalık ilişkisinde cinayetlerle/intiharlarla açığa çıkan defoları çoğu zaman parodiye kaçan eleştirel bir tutumla anlatıyor. Muhammed, Memed, Memiş’te anlatılanlar uyurken gördüğümüz bir karabasandır, hayır-hayır, gözümüzün önünde akıp gitmekte olan, tanıklığını yaptığımız yaşamdır aslında. Roman, Rusya dışında, ABD, Fransa, Çekoslovakya, Slovakya, Polonya, Almanya, İspanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Estonya, Moldova, Kazakistan ve Özbekistan’da yayımlandı. Ancak, Azeri dilinde yazılmış olan romanın ilk versiyonu henüz Azerbaycan’da yayımlanamamıştır.
(Prof.Dr. Birsen Karaca)